3. Değişkenler ve Veri Türleri

Java programlama dilinde, değişkenler ve veri türleri, programın temel yapı taşlarından biridir. Bir programın verileri saklama, işleme ve manipüle etme yeteneği büyük ölçüde değişkenlerin ve doğru veri türlerinin kullanılmasına bağlıdır. Bu makalede, Java’da değişkenlerin ne olduğunu, farklı veri türlerini ve bu kavramların Java programlamada neden bu kadar önemli olduğunu ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Değişkenler: Veriyi Saklama Kapları

Bir değişken, program içerisinde bir değeri saklamak için kullanılan isimlendirilmiş bir bellek bölgesidir. Değişkenler, programın çalışması sırasında değişebilen verileri tutarlar. Her değişkenin bir adı, bir veri türü ve bir değeri vardır. Değişkenin veri türü, o değişkende hangi tür verilerin saklanabileceğini belirler.

Java’da bir değişken tanımlamak için şu sözdizimi kullanılır:

veriTipi değişkenAdı = değer;

Örneğin:

int yas = 30;
String isim = "Ahmet";
double maas = 5000.50;

Bu örnekte, `yas` adında bir tamsayı (integer) değişkeni tanımlanmış ve değeri 30 olarak atanmıştır. `isim` adında bir metin (String) değişkeni tanımlanmış ve değeri “Ahmet” olarak atanmıştır. `maas` adında bir ondalıklı sayı (double) değişkeni tanımlanmış ve değeri 5000.50 olarak atanmıştır.

Değişken Adlandırma Kuralları

Java’da değişken adları belirli kurallara uymak zorundadır:

• Değişken adları harf, rakam, alt çizgi (_) veya dolar işareti ($) ile başlayabilir.
• Değişken adları rakamla başlayamaz.
• Değişken adları büyük/küçük harfe duyarlıdır (yani `yas` ve `Yas` farklı değişkenlerdir).
• Java’nın anahtar kelimeleri (örneğin, `int`, `class`, `public`) değişken adı olarak kullanılamaz.
• Değişken adları boşluk içeremez.

İyi bir uygulama olarak, değişken adlarının anlamlı ve açıklayıcı olması önerilir. Bu, kodun okunabilirliğini ve anlaşılabilirliğini artırır.

Veri Türleri: Verinin Niteliği

Bir veri türü, bir değişkenin saklayabileceği veri türünü ve bu veriler üzerinde yapılabilecek işlemleri tanımlar. Java’da iki ana veri türü kategorisi bulunur: ilkel (primitive) veri türleri ve referans (reference) veri türleri.

İlkel (Primitive) Veri Türleri

İlkel veri türleri, Java’da önceden tanımlanmış ve belirli bir boyutta olan temel veri türleridir. Java’da 8 tane ilkel veri türü bulunur:

1. byte: 8 bitlik işaretli tamsayı. Değer aralığı: -128 ile 127 arası.
2. short: 16 bitlik işaretli tamsayı. Değer aralığı: -32,768 ile 32,767 arası.
3. int: 32 bitlik işaretli tamsayı. Değer aralığı: -2,147,483,648 ile 2,147,483,647 arası.
4. long: 64 bitlik işaretli tamsayı. Değer aralığı: -9,223,372,036,854,775,808 ile 9,223,372,036,854,775,807 arası.
5. float: 32 bitlik tek duyarlıklı kayan noktalı sayı.
6. double: 64 bitlik çift duyarlıklı kayan noktalı sayı.
7. boolean: Mantıksal değer (true veya false).
8. char: 16 bitlik Unicode karakter.

İlkel veri türleri, değerlerini doğrudan saklar. Bu, erişim ve işlem hızını artırır.

Referans (Reference) Veri Türleri

Referans veri türleri, nesnelerin bellekteki adreslerini saklar. Bu türler, sınıflar (classes), arayüzler (interfaces) ve diziler (arrays) gibi daha karmaşık veri yapılarını temsil eder. Referans veri türleri, ilkel veri türlerinden farklı olarak, değerlerini doğrudan saklamazlar. Bunun yerine, bellekteki nesnenin konumunu gösteren bir referans saklarlar.

Örneğin:

String isim = new String("Ayşe");
int[] sayilar = {1, 2, 3, 4, 5};

Bu örnekte, `isim` bir String nesnesine referans gösterir ve `sayilar` bir tamsayı dizisine referans gösterir.

Veri Türü Dönüşümleri (Type Casting)

Java’da, bir veri türündeki bir değeri başka bir veri türüne dönüştürmek mümkündür. Bu işleme veri türü dönüşümü (type casting) denir. İki tür veri türü dönüşümü vardır:

• Genişletme (Widening): Daha küçük bir veri türünden daha büyük bir veri türüne dönüştürme işlemidir. Bu dönüşüm otomatik olarak yapılır ve veri kaybı riski taşımaz. Örneğin, `int` değerini `long` değerine dönüştürmek.
• Daraltma (Narrowing): Daha büyük bir veri türünden daha küçük bir veri türüne dönüştürme işlemidir. Bu dönüşüm manuel olarak yapılmalıdır ve veri kaybı riski taşır. Örneğin, `double` değerini `int` değerine dönüştürmek.

Örneğin:

int sayi1 = 10;
double sayi2 = sayi1; // Genişletme (otomatik)

double sayi3 = 10.5;
int sayi4 = (int) sayi3; // Daraltma (manuel) - veri kaybı olabilir

Değişkenlerin Kapsamı (Scope)

Bir değişkenin kapsamı, programın hangi bölgelerinde o değişkene erişilebileceğini belirler. Java’da üç ana değişken kapsamı vardır:

• Yerel Değişkenler (Local Variables): Bir metot veya blok içinde tanımlanan değişkenlerdir. Sadece tanımlandıkları metot veya blok içinde erişilebilirler.
• Örnek Değişkenler (Instance Variables): Bir sınıf içinde, ancak herhangi bir metot dışında tanımlanan değişkenlerdir. Sınıfın her örneği (nesnesi) için farklı bir değere sahip olabilirler.
• Sınıf Değişkenleri (Class Variables): Bir sınıf içinde `static` anahtar kelimesi ile tanımlanan değişkenlerdir. Sınıfın tüm örnekleri (nesneleri) tarafından paylaşılırlar.

Önemli Not: Değişkenlerin kapsamını anlamak, programın doğru çalışması ve beklenmedik hataların önlenmesi için kritik öneme sahiptir.

Sonuç

Java programlama dilinde değişkenler ve veri türleri, programın temel yapı taşlarıdır. Doğru veri türlerini seçmek ve değişkenleri doğru bir şekilde kullanmak, programın performansını, güvenilirliğini ve okunabilirliğini önemli ölçüde etkiler. Bu makalede, Java’da değişkenlerin ne olduğunu, farklı veri türlerini, veri türü dönüşümlerini ve değişkenlerin kapsamını ayrıntılı olarak inceledik. Bu bilgileri kullanarak, daha sağlam ve etkili Java programları geliştirebilirsiniz.