2. İlk Uygulamanın Yazılması (Hello World)

Delphi programlama diline hoş geldiniz! Bu makalede, Delphi ile ilk uygulamanızı nasıl oluşturacağınızı adım adım öğreneceksiniz. Geleneksel olarak, programlamaya yeni başlayanların yazdığı ilk uygulama “Hello, World!” uygulamasıdır. Bu basit uygulama, ekrana bir metin yazdırmaktan ibarettir, ancak bir programlama dilinin temel sözdizimini ve geliştirme ortamını anlamak için mükemmel bir başlangıç noktasıdır.

Delphi Ortamını Hazırlama

İlk uygulamamızı yazmadan önce, Delphi geliştirme ortamının doğru şekilde kurulduğundan ve yapılandırıldığından emin olmalıyız. Delphi IDE (Integrated Development Environment – Tümleşik Geliştirme Ortamı), kod yazmak, derlemek (compile) ve çalıştırmak için gerekli tüm araçları sunar.

Delphi IDE’yi Açma

Delphi’yi kurduktan sonra, başlat menüsünden veya masaüstü kısayolundan IDE’yi açın. IDE açıldığında, genellikle boş bir proje veya önceden ayarlanmış bir proje şablonu ile karşılaşacaksınız.

Yeni Bir VCL Projesi Oluşturma

“Hello, World!” uygulamamız için yeni bir VCL (Visual Component Library – Görsel Bileşen Kütüphanesi) projesi oluşturacağız. VCL, Delphi’nin görsel arayüz oluşturmak için kullandığı bileşen setidir. Yeni bir proje oluşturmak için şu adımları izleyin:

1. File (Dosya) -> New (Yeni) -> VCL Forms Application yolunu izleyin.
2. Bu işlem, üzerinde görsel olarak çalışabileceğiniz boş bir form (Form1) oluşturacaktır.

“Hello, World!” Uygulamasını Yazma

Şimdi, “Hello, World!” metnini ekrana yazdırmak için gerekli kodları yazmaya başlayabiliriz.

Bir Etiket (Label) Bileşeni Ekleme

Ekrana metin yazdırmak için bir etiket (Label) bileşeni kullanacağız. Etiket bileşeni, form üzerinde statik metin görüntülemek için kullanılır.

1. Delphi IDE’nin araç paletinde (Tool Palette) “Label” bileşenini bulun.
2. Label bileşenine tıklayın ve ardından form üzerine tıklayarak bir etiket yerleştirin.
3. Etiketin boyutunu ve konumunu istediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz.

Etiket Metnini Değiştirme

Şimdi, etiketin metnini “Hello, World!” olarak değiştirelim.

1. Form üzerindeki etikete tıklayarak seçin.
2. Object Inspector (Nesne Denetleyicisi) penceresinde, “Caption” özelliğini bulun.
3. “Caption” özelliğinin değerini “Hello, World!” olarak değiştirin.

Bu adımları tamamladıktan sonra, form üzerindeki etiket “Hello, World!” metnini gösterecektir.

Alternatif Yöntem: Buton ve Olay İşleyici Kullanarak “Hello, World!” Mesajı Görüntüleme

Daha interaktif bir yaklaşım için, bir butona tıklandığında “Hello, World!” mesajını görüntüleyebiliriz. Bu yöntem, olay güdümlü programlamanın temel bir örneğidir.

1. Tool Palette’den bir Button bileşenini form üzerine sürükleyin.
2. Butona çift tıklayarak, `OnClick` olay işleyicisini otomatik olarak oluşturun. Bu, kod editöründe ilgili prosedürü açacaktır.
3. Aşağıdaki kodu `OnClick` olay işleyicisine ekleyin:

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin
 ShowMessage('Hello, World!');
end;

Bu kod, butona her tıklandığında bir mesaj kutusu içinde “Hello, World!” metnini gösterecektir.

Uygulamayı Derleme ve Çalıştırma

Kodumuzu yazdığımıza göre, şimdi uygulamamızı derleyip çalıştırabiliriz.

Derleme (Compile)

Uygulamayı derlemek için şu adımları izleyin:

1. Run (Çalıştır) -> Compile (Derle) veya Project (Proje) -> Compile (Derle) yolunu izleyin.
2. Delphi, kodunuzu kontrol edecek ve yürütülebilir bir dosya oluşturacaktır.
3. Hata yoksa, derleme işlemi başarıyla tamamlanacaktır.

Çalıştırma (Run)

Uygulamayı çalıştırmak için şu adımları izleyin:

1. Run (Çalıştır) -> Run (Çalıştır) veya Debug (Hata Ayıklama) -> Run (Çalıştır) yolunu izleyin.
2. Delphi, uygulamayı çalıştıracak ve formunuz ekranda görünecektir.
3. Eğer etiket yöntemini kullandıysanız, formda “Hello, World!” metnini göreceksiniz. Eğer buton ve olay işleyici yöntemini kullandıysanız, butona tıkladığınızda bir mesaj kutusu içinde “Hello, World!” metnini göreceksiniz.

Kod Açıklaması

Oluşturduğumuz basit uygulamanın kodunu daha yakından inceleyelim.

Proje Dosyası (.dpr)

Delphi projeleri, `.dpr` uzantılı bir proje dosyası içerir. Bu dosya, projenin temel ayarlarını ve kullanılan birimleri (units) tanımlar. Örnek bir proje dosyası şuna benzer olabilir:

program HelloWorld;

uses
 Forms,  // Formları kullanmamızı sağlar
 Unit1 in 'Unit1.pas' {Form1}; // Form1'in bulunduğu birim

{$R *.res}

begin
 Application.Initialize; // Uygulamayı başlat
 Application.CreateForm(TForm1, Form1); // Form1'i oluştur
 Application.Run;  // Uygulamayı çalıştır
end.

Birim Dosyası (.pas)

Her form, `.pas` uzantılı bir birim dosyası ile ilişkilidir. Bu dosya, formun görsel bileşenlerini ve olay işleyicilerini tanımlayan kodu içerir. Örnek bir birim dosyası (Unit1.pas) şuna benzer olabilir:

unit Unit1;

interface

uses
 Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms, Dialogs, StdCtrls;

type
 TForm1 = class(TForm)
 Label1: TLabel;
 private
 { Private declarations }
 public
 { Public declarations }
 end;

var
 Form1: TForm1;

implementation

{$R *.dfm}

end.

Bu kod, `TForm1` adlı bir sınıf tanımlar. Bu sınıf, formun özelliklerini ve yöntemlerini içerir. `Label1` adlı bir etiket bileşeni de bu sınıfın bir parçasıdır.

Sonuç

Tebrikler! Delphi ile ilk uygulamanızı başarıyla oluşturdunuz. Bu basit “Hello, World!” uygulaması, Delphi programlama dilinin temel kavramlarını ve geliştirme ortamını anlamanıza yardımcı oldu. Şimdi, Delphi’nin sunduğu diğer özellikleri keşfetmeye ve daha karmaşık uygulamalar geliştirmeye hazırsınız.

Unutmayın, programlama öğrenmek sürekli pratik ve keşif gerektirir. Denemekten ve hata yapmaktan korkmayın!

İyi kodlamalar!